आदिवासी विकास भवन, नाशिक येथे भगवान बिरसा मुंडा यांच्या प्रतिमेची स्थापना करा – आम आदमी पक्ष, गडचिरोलीची मागणी

नाशिक, ३१ मे २०२५: आम आदमी पक्षाच्या (आप) गडचिरोली जिल्हा शाखेने नाशिक येथील आदिवासी विकास भवनात आदिवासी स्वातंत्र्यसैनिक आणि लोकनायक भगवान बिरसा मुंडा यांच्या प्रतिमेची स्थापना करण्याची मागणी केली आहे. ही मागणी पक्षाचे गडचिरोली जिल्हा अध्यक्ष नसिर हाशमी यांच्या नेतृत्वाखाली नाशिक जिल्हा प्रशासन आणि आदिवासी विकास विभागाला सादर करण्यात आली आहे. या मागणीमागे आदिवासी समाजाच्या सांस्कृतिक, ऐतिहासिक आणि स्वातंत्र्यलढ्याच्या वारशाला मान्यता देण्याचा उद्देश आहे.

मागणीमागील पार्श्वभूमी
आम आदमी पक्षाचे गडचिरोली जिल्हा अध्यक्ष नसिर हाशमी यांनी सांगितले की, भगवान बिरसा मुंडा हे आदिवासी समाजाचे प्रेरणास्थान आणि स्वातंत्र्य संग्रामाचे अग्रणी नायक होते. त्यांनी १९व्या शतकात ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध ‘उलगुलान’ (महाविद्रोह) च्या माध्यमातून आदिवासींच्या जल, जंगल आणि जमिनीच्या हक्कांसाठी लढा दिला. “आदिवासी विकास भवनात बिरसा मुंडा यांच्या प्रतिमेची स्थापना ही केवळ प्रतीकात्मक मागणी नसून, आदिवासी समाजाच्या स्वाभिमानाचा आणि त्यांच्या बलिदानाचा सन्मान आहे,” असे हाशमी यांनी नमूद केले. त्यांनी पुढे सांगितले की, ही मागणी आदिवासी समाजाच्या नव्या पिढीला त्यांच्या इतिहासाची आणि संघर्षाची जाणीव करून देण्यासाठी महत्त्वाची आहे.

बिरसा मुंडा यांचा गौरवशाली वारसा
भगवान बिरसा मुंडा (१५ नोव्हेंबर १८७५ – ९ जून १९००) यांनी वयाच्या अवघ्या १९व्या वर्षी मुंडा आणि इतर आदिवासी समुदायांना एकत्र करून ब्रिटिश जमींदारी आणि शोषणाविरुद्ध लढा दिला. त्यांनी ‘बिरसैत’ धर्माची स्थापना करून आदिवासी समाजाला सामाजिक सुधारणांचा मार्ग दाखवला आणि अंधश्रद्धा तसेच मिशनरींच्या धर्मांतराच्या प्रयत्नांना विरोध केला. त्यांच्या या कार्यामुळे त्यांना ‘धरती आबा’ (पृथ्वीचे पिता) म्हणून आदराने संबोधले जाते. भारत सरकारने त्यांच्या जयंतीचा दिवस, १५ नोव्हेंबर, हा ‘जनजातीय गौरव दिवस’ म्हणून घोषित केला आहे.

आदिवासी विकास भवनाचे महत्त्व
नाशिक येथील आदिवासी विकास भवन हे महाराष्ट्रातील आदिवासी विकास विभागाचे प्रमुख केंद्र आहे. या भवनामार्फत आदिवासी समाजाच्या शिक्षण, आरोग्य, रोजगार आणि सांस्कृतिक विकासासाठी विविध योजना राबवल्या जातात. या ठिकाणी बिरसा मुंडा यांच्या प्रतिमेची स्थापना केल्यास आदिवासी समाजाला त्यांच्या गौरवशाली इतिहासाची सतत प्रेरणा मिळेल आणि प्रशासकीय कार्याला ऐतिहासिक आयाम प्राप्त होईल, असे पक्षाचे म्हणणे आहे.

प्रशासनाची प्रारंभिक प्रतिक्रिया
नाशिक जिल्हा प्रशासन आणि आदिवासी विकास विभागाच्या अधिकाऱ्यांनी या मागणीवर सकारात्मक विचार करण्याचे आश्वासन दिले आहे. एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले, “आम आदमी पक्षाची ही मागणी आदिवासी समाजाच्या सांस्कृतिक सन्मानाशी निगडित आहे. भगवान बिरसा मुंडा यांचे योगदान अजरामर आहे. या मागणीबाबत सर्व संबंधित विभागांशी चर्चा करून आणि आवश्यक प्रक्रिया पूर्ण करून निर्णय घेतला जाईल.”

आदिवासी समाजाची अपेक्षा
गडचिरोली, नाशिक आणि महाराष्ट्रातील इतर आदिवासी समुदायांनी या मागणीचे स्वागत केले आहे. स्थानिक आदिवासी नेत्यांनी सांगितले की, बिरसा मुंडा यांच्या प्रतिमेची स्थापना केवळ सांस्कृतिक सन्मानच नाही, तर आदिवासी समाजाच्या नव्या पिढीला स्वातंत्र्यलढ्याच्या आणि सामाजिक सुधारणांच्या इतिहासाची ओळख करून देईल. गडचिरोलीतील एका आदिवासी कार्यकर्त्याने नमूद केले, “आमच्या समाजाला बिरसा मुंडा यांच्यासारख्या नायकांची प्रेरणा आवश्यक आहे. ही मागणी पूर्ण झाल्यास आमचा आत्मविश्वास आणि स्वाभिमान वाढेल.”

आम आदमी पक्षाची पुढील रणनीती
नसिर हाशमी यांच्या नेतृत्वाखाली आम आदमी पक्षाने या मागणीला गती देण्यासाठी गडचिरोली आणि नाशिक येथे जनजागृती मोहिमेचे आयोजन करण्याची योजना आखली आहे. या मोहिमेत आदिवासी युवक, महिला आणि सामाजिक कार्यकर्त्यांचा सहभाग असेल. पक्षाने सर्वसामान्य नागरिकांना आणि आदिवासी बांधवांना या मागणीसाठी पाठिंबा देण्याचे आवाहन केले आहे. “आम्ही शांततामय मार्गाने ही मागणी प्रशासनापर्यंत पोहोचवू आणि आवश्यकता भासल्यास आंदोलनही करू,” असे हाशमी यांनी स्पष्ट केले.

गडचिरोली आणि आदिवासी समाज
गडचिरोली जिल्हा हा महाराष्ट्रातील आदिवासीबहुल आणि जंगलव्याप्त जिल्हा आहे, जिथे गोंड, माडिया आणि हलबा यांसारख्या आदिवासी जमातींची मोठी लोकसंख्या आहे. जिल्ह्याचे एकूण क्षेत्रफळ १४,४१२ चौरस किलोमीटर आहे, आणि येथील ३८.७% लोकसंख्या अनुसूचित जमातींची आहे. या जिल्ह्याचा इतिहास चंद्रपूर जिल्ह्याच्या विभाजनापासून (२६ ऑगस्ट १९८२) सुरू होतो, आणि येथील आदिवासी संस्कृती आणि परंपरा अतिशय समृद्ध आहेत. अशा पार्श्वभूमीवर, बिरसा मुंडा यांच्या प्रतिमेची स्थापना ही मागणी गडचिरोलीच्या आदिवासी समाजासाठी विशेष महत्त्वाची आहे.

नाशिक येथील आदिवासी विकास भवनात भगवान बिरसा मुंडा यांच्या प्रतिमेची स्थापना करण्याची आम आदमी पक्षाची मागणी ही आदिवासी समाजाच्या सांस्कृतिक आणि ऐतिहासिक वारशाला उजागर करणारी आहे. नसिर हाशमी यांच्या नेतृत्वाखाली पक्षाने ही मागणी जोमाने मांडली असून, प्रशासनाने यावर सकारात्मक निर्णय घ्यावा, अशी अपेक्षा व्यक्त होत आहे. ही मागणी पूर्ण झाल्यास आदिवासी समाजाला त्यांच्या स्वातंत्र्यलढ्याच्या आणि सामाजिक सुधारणांच्या इतिहासाची सतत प्रेरणा मिळेल.